نگاهی به فضایل حضرت معصومه

فرزند پیامبر

در زیارتنامه ای که در شأن حضرت معصومه(س) از امام رضا(ع) نقل شده آمده: دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله دختر فاطمه و خدیجه علیهماالسلام، دختر امیرمؤمنان علی(ع)، دختر حسن و حسین علیهماالسلام، دختر ولی خدا(امام کاظم(ع))، خواهر ولی خدا (حضرت رضا(ع)) و عمه ولی خدا (امام جواد(ع)) خوانده شده است.
این تعبیرات، تنها بیانگر شرافت خانوادگی نیست، بلکه علاوه بر آن، بیانگر آن است که حضرت معصومه(س) از نظر معنوی و مقامات عالی ملکوتی، به راستی فرزند روح و جسم پیامبر صلی الله علیه و آله و حضرت زهرا و خدیجه کبری علیهماالسلام و امامان معصوم(ع) است.

شفیع در قیامت

شیعیان بر اساس دهها آیه کریمه از قرآن مجید و صدها روایت از رسول اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار(ع) اعتقاد راسخی به شفاعت پیامبران و امامان و مقربان درگاه احدیت دارند. در روز قیامت بالاترین جایگاه شفاعت از آن رسول الله صلی الله علیه و آله می باشد که قرآن کریم از آن به «مقام محمود» تعبیر نموده.1 همچنین نوید گستردگی و وسعت شفاعت به ایشان داده شده آنجا که می فرماید:
وَلَسَوْفَ یُعْطیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی.2
بعد از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله دو تن از خاندان آن حضرت شفاعت گسترده ای دارند که بسیار وسیع است.
1 ـ حضرت فاطمه زهرا(س) 2 ـ حضرت فاطمه معصومه(س)
در مورد شفاعت گسترده حضرت زهرا(س) همین بس که شفاعت، مهریه حضرت زهراست و به هنگام ازدواج آن حضرت، جبرییل امین طاقه ابریشمی از جانب پروردگار آورد که در روی آن نوشته بود «خداوند مهریه، فاطمه زهرا را شفاعت گنهکاران از امت محمد صلی الله علیه و آله قرار داد.»
حضرت زهرا(س) به هنگام شهادت فرمود:
این قطعه حریر را با او همراه سازند چون در روز قیامت این سند شفاعت را به دست می گیرم و برای گنهکاران از امّت پدرم شفاعت می کنم.3
از طریق اهلبیت روایت فراوانی داریم که بهشت و شفاعت جزء مهریه حضرت زهرا(س) می باشد.4بعد از صدیقه طاهره، از جهت گستردگی شفاعت هیچ بانویی به شفیعه محشر، حضرت معصومه(س) دخت موسی بن جعفر(ع) نمی رسد. امام صادق(ع) در این رابطه می فرماید:
بانویی از فرزندان من به نام دختر موسی(ع)، در آنجا (قم) رحلت می کند که با شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می شوند.5در فرازی از زیارتنامه اش می خوانیم:
یا فاطمةُ اِشْفعی لی فیِ الْجَنَّةٍ
«ای فاطمه ـ معصومه ـ در بهشت برای ما شفاعت کن.»

نقل حدیث

از ویژگیهای حضرت معصومه(س) این بود که به علوم اسلامی آگاهی داشت و آن را برای دیگران و آیندگان نقل می کردند ایشان از حضرت زهرا(س) نقل می کنند که فرمود:
از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدم فرمود: هنگامی که به معراج رفتم، وارد بهشت شدم، در آنجا قصری از دُرّ سفید میان خالی دیدم، که درِ آن قصر، به دُرّ و یاقوت آراسته شده بود، و بر آن در، پرده ای آویخته بود، سرم را بلند کردم، دیدم بر روی آن نوشته شده:
لا اِلهَ اِلا اللّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ، عَلِیٌّ وَلِیٌّ القَوْمِ
خدایی جز خدای یکتا نیست، محمد رسول خدا است، علی رهبر قوم است.
بر پرده نگریستم دیدم نوشته شده
بَخٍ بَخٍّ مَنْ مِثْلُ شیعَةِ عَلِیٍ؟
به به! چه کسی همانند شیعه علی(ع) (دارای مقامات عالی) است؟
وارد آن قصر شدم، در میان آن، قصری از عقیق سرخ میان خالی دیدم، دارای دری از نقره، آراسته به زبرجد سبز بود و بر آن در، پرده ای آویخته بود، سرم را بلند کردم، دیدم بر روی آن در چنین نوشته شده:
مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّهِ، عَلِیٌّ وَصِیٌّ الْمُصْطَفی
محمد رسول خدا است، علی وصی مصطفی صلی الله علیه و آله است.
سپس دیدم در آن پرده چنین نوشته بود:
بَشِّرْ شیعَةِ عَلِیٍّ بِطیبِ الْمَولَد
شیعه علی(ع) را مژده بده که پاکزاد است.
در میان آن قصر رفتم، دیدم قصر دیگری از زمرّد سبز میان خالی است که زیباتر از آن ندیده بودم، دارای دری از یاقوت سرخ، آراسته به دُرّ بود، پرده ای بر آن آویخته بود، سرم را بلند کردم دیدم روی آن پرده چنین نوشته شده است:
شیعَةُ عَلِیٍّ هُمُ الْفائِزونَ
شیعیان علی(ع) کسانی هستند که رستگار می باشند...۶

در حدیث دیگری فاطمه معصومه(س) دختر امام کاظم(ع) و از فاطمه دختر امام صادق(ع) و او از فاطمه دختر امام باقر(ع) و او از فاطمه دختر امام سجاد(ع) و او از فاطمه دختر امام حسین(ع) و او از زینب دختر علی(ع) و او از فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرد که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
اَلا مَنْ ماتَ عَلی حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ ماتَ شَهیدَا
آگاه باشید کسی که با حب آل محمد از دنیا رفت شهید از دنیا رفته است!

زیارتنامه مخصوص

یکی از خصوصیات استثنایی حضرت معصومه(س)، زیارتنامه ای است که حضرت رضا(ع) در شأن او صادر فرموده است. علامه مجلسی رحمه الله از بعضی کتب زیارات، از علی ابن ابراهیم و او از سعد اشعری قمی نقل می کند که گفت:
در محضر امام رضا(ع) بودم، به من فرمود: ای سعد از برای ما در نزد شما (در قم) قبری وجود دارد. سعد عرض کرد: قربانت گردم آیا مقصود شما قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر(ع) است؟ امام رضا(ع) فرمود:
نَعَمْ مَنْ زارَها عارفَا بَحَقِّها فَلَهُ الْجَنَّةُ
آری کسی که با معرفت به شأن او، او را زیارت کند، بهشت از برای اوست
سپس حضرت رضا(ع) چگونگی زیارت مرقد مطهّر حضرت معصومه(س) را برای سعد چنین بیان داشت:
وقتی کنار قبرش رفتی در نزد بالای سر آن حضرت رو به قبله بایست و 34 بار اَللّهُ اَکْبَرُ و 33 بار سُبْحانِ اللّهِ و 33 بار اَلْحَمْدُ لِلّهِ بگو؛ آنگاه بخوان! اَلسَّلام عَلی آدَمَ صَفْوةِ اللّهِ تا آخر زیارت.۷

واسطه فیض

انسان در اثر عبادت و بندگی خداوند متعال می تواند مظهر اراده حق و واسطه فیض الهی گردد، این ثمره عبودیت و اطاعت کامل از ذات اقدس الهی است. در حدیث قدسی می فرماید:
ای فرزند آدم... مرا اطاعت کن تا تو را چنان نمایم که (به عنایت من) هر آنچه را اراده کنی همان شود.۸

امام صادق(ع) می فرماید:
اَلْعُبُودِیَّةُ جَوْهَرَةٌ کُنْهُها الرُّبُوبِیَّةُ
بندگی خداوند گوهری است که نهایت و باطن آن فرمانروایی بر موجودات است.۹

اولیاء الهی در راه بندگی و اطاعت، گوی سبقت را از دیگران ربوده و این راه را خالصانه پیموده اند آنها هم در زندگی پر برکت خویش و هم بعد از آن، منشاء کرامت و عنایاتی بوده اند که آثار یک عمر اخلاص و وارستگی آنها است.
از دیر زمان آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) منشاء کرامت و عنایت ربانی بوده است و چه قلب های نا امیدی که سرشار از امید به فضل و کرم الهی شده و از درگاه پر فیض این کریمه اهل بیت با دلی شاد برگشته اند. این ها همه، نشانه بزرگی و عظمت روح آن بانوی بزرگوار است.

علم حضرت معصومه

عصر امام کاظم(ع) بود. روزی جمعی از شیعیان برای دریافت پاسخ به سئوالهای خود، به مدینه وارد شدند تا به محضر امام کاظم(ع) برسند، آن حضرت در مسافرت بود، نظر به اینکه آنها ناگزیر به مراجعت بودند، پرسشهای خود را نوشتند و به افراد خانواده امام کاظم(ع) تحویل دادند تا در سفر بعد جواب آنها را دریافت نمایند. هنگام خداحافظی، دیدند حضرت معصومه(س) پاسخ پرسشهای آنها را نوشته و آماده کرده است.
آنها شادمان شدند و پاسخها را دریافت کردند و به سوی وطن رهسپار شدند، در مسیر راه به امام کاظم(ع) برخوردند و ماجرا را به عرض آن حضرت رساندند، امام کاظم(ع) آن نوشته را از آنها طلبید و مطالعه کرد، پاسخهای حضرت معصومه(س) را درست یافت. سه بار فرمود: فَداها اَبُوها؛ پدرش به فدایش باد.۱۰

پانوشت :

۱- اسراء، 79.
۲- ضحى، 5.
۳- اخبار الدول و آثار الاول، ص 88، این حدیث را احمد بن یوسف دمشقى قرمانى از طریق اهل سنت روایت کرده است.
۴- ر.ک به:بحار، ج 43، ص 105.
۵- بحار، ج 60، ص 216.

۶- بحارالانوار، ج 68، ص 66 و 67.

۷- بحار، ج 1 و 2. ص 266.

۸- مستدرک الوسائل، ج 2، ص 298.
۹- مصباح الشریعه، باب 100، نقل از میزان الحکمه.

۱۰- حضرت معصومه س فاطمه دوم، نویسنده محمد محمدى اشتهاردى، ص 133.